CZŚ #2: 10 najbogatszych ludzi w historii

Listę 100 najbogatszych Polaków czy amerykańską listę Fortune 500 poznajemy regularnie. I praktycznie każdy zna kilka nazwisk z takich list: Kulczyk, Gates, wspomniany w pierwszym CZŚ Buffet, Solorz-Żak etc. Jednak to lista wyceniająca bieżący majątek. A gdyby tak stworzyć listę 10 najbogatszych ludzi w historii?

[otw_is sidebar=otw-sidebar-1]

Taka lista powstała i została opublikowana przez amerykański Time. Oczywiście nie było to proste. Wartości i rodzaj majątków się zmieniał przez wieki, część wynikała z bycia władcą, część z innych czynników, do tego dochodzi inflacja. Do stworzenia listy wykorzystano metodę porównania ówczesnego majątku z ówczesną wartością PKB. Problematyczne dla autora było rozróżnienie majątku prywatnego od majątku państwowego. Dlatego spory nacisk położono na najbogatszych prywaciarzy bądź władców z regionów, gdzie większość bogactwa należała do najwyższych szczebli społecznych. Istnieje też teoria, że w czasach przed II Wojną Światową ludzie wyciągali prawie dwukrotnie więcej wartości niż współcześnie.

Osobiście listę nieco unowocześniłem, bo przeliczniki na niej odnosiły się do wartości dolara z 2014 roku, ja dzięki kalkulatorowi zaktualizowałem je do wartości z 2015 roku…

Ale starczy już metod badawczych, spójrzmy na TOP 10 najbogatszych ludzi w historii.

10 ) Dżyngis-chan

Żyjący na przełomie XII i XIII wieku twórca mongolskiego imperium rozciągającego się od Chin aż po Europę (jego szlak bojowy dotarł prawie do Kijowa!) posiadał olbrzymie terytoria, które stanowiły o jego bogactwie, które niestety trudno obecnie przeliczyć na współczesne nam wartości. Według wielu badaczy Dżyngis nie gromadził bogactw jako takich, a spore ilości ze zdobytych dóbr rozdzielał pomiędzy swoich żołnierzy, którzy nawiasem mówiąc nie szabrowali nigdy dla siebie, tylko dla swojego władcy. Wartość jego majątku jest niemożliwa do oszacowania.

 

9) Bill Gates

Tej osoby chyba nie trzeba przedstawiać. William Henry Gates III znany światu jako twórca najpopularniejszego komputerowego systemu operacyjnego na świecie (52% komputerów pracuje na Windows), okupujący pierwsze miejsce na liście najbogatszych współcześnie nam ludzi przez 12 z 16 ostatnich lat, a od paru lat skupiony na działalności filantropijnej i charytatywnej. Jego majątek został w 2016 roku wyceniony na 75 miliardów dolarów, co stanowi mikroskopijny wręcz procentowy udział we współczesnym PKB Stanów Zjednoczonych – zaczyna się na dziesiątym miejscu po przecinku…

 

 

 

8) Alan Rufus

Obecna minimalna krajowa w Wielkiej Brytanii to £7,20 na godzinę brutto. Co oznacza, że pracując nieco ponad 38 tygodni zarobimy £11 000,00. Z takim właśnie majątkiem zmarł Alan Rufus. Tylko, że zmarł w 1089 roku – co jak na tamte czasy było olbrzymim majątkiem. W przeliczeniu na współczesne nam dolary to 202 miliardy dolarów! Prawie trzykrotnie więcej niż Bill Gates!

Z ciekawostek to zadam pytanie: dlaczego na liście nie ma wujka Alana, Wilhelma I Zdobywcy, od którego nasz bogacz otrzymał majątek wyceniony na te £11 000,00? Czy skoro to dostał, to nie oznacza to, że król Anglii, Wilhelm miał tego więcej?

 

7) John Davison Rockefeller

John Davison Rockefeller to kolejne z bardzo znanych ludziom nazwisk. Pochodzący z przełomu XIX i XX wieku, znany z majątku, jaki zdołał zgromadzić w swoim życiu i przekazać w spadku swojej rodzinie. Współtwórca firmy naftowej, która w szczytowym okresie swojej działalności odpowiadała za 90% przerobu ropy na świecie. Skupiony na poprawie wydajności i obniżaniu kosztów, nawet tych pozornie nie mających znaczenia, jak na przykład liczba kropel cyny używanej do lutowania kanistrów – obniżenie zużycia o jedną kroplę (!) na kanister brzmi bezsensownie, ale ta jedna kropla stanowiła 2% obniżki kosztów, co w masowej skali przełożyło się na olbrzymie oszczędności. To tylko pokazuje potęgę oszczędności…
Majątek Rockefellera seniora (jego wnuk do dzisiaj aktywnie działa w biznesie) według wartości w 2015 roku to 354 miliardy dolarów. Prawie 5x co Bill Gates…

6) Andrew Carnegie

Tego pana wcześniej nie znałem. Zresztą podobnie jak Alana Rufusa, ale Carnegie był przemysłowcem żyjącym w tym samym czasie co Rockefeller. A jednak pomimo zgromadzenia większego majątku niż wspomniany magnat naftowy bardzo mało się o nim mówi. Być może dlatego, że miał bardzo społeczne podejście do pieniędzy, uważając, że bogaci powinni oddawać nadwyżki majątku na cele rozwijające edukację. Wbrew pozorom nie był zwolennikiem dobroczynności, bardziej wolał zapewnić wędkę (wiedzę) anieżeli rybę (fizyczne pieniądze) dla ludzi. Był między innymi fundatorem ponad dwóch tysięcy bibliotek!
Majątek pana Carnegie powstał dzięki inwestycji w stalownie i jest wyceniany na 386 miliardów współczesnych dolarów – aż 9% więcej niż dużo bardziej znany Rockefeller!

 

5) Józef Stalin

Postrzegany jako jeden z największych tyranów w historii Rosji oraz ludobójca trafił na listę najbogatszych na świecie. Odpowiadający za śmierć dziesiątek milionów ludzi (od 20 do 43 milionów według różnych szacunków) prowadził bardzo agresywną i brutalną politykę aż do śmierci w 1953 roku. Jest to kolejny, po Dżyngis-chanie, przykład osoby, której majątek osobisty jest praktycznie nie do oddzielenia od majątku państwowego, co w przypadku ZSRR w zasadzie podlegało tylko Stalinowi – przez co mamy go na liście. Zarządzał majątkiem wartym współcześnie 7,79 biliona (7 790 miliardów) dolarów! Mimo, że to aż stukrotnie więcej niż Bill Gates należy pamiętać, że to wartość całej gospodarki ZSRR, ale biorąc pod uwagę model władzy jaki prezentował towarzysz Stalin, ja się w pełni zgadzam, że to był jego majątek.

4) Akbar I

Akbar I, a dokładniej Dżalal ad-Din Muhammad Akbar, to żyjący w XVI wieku cesarz Indii. Wywodzący się z dynastii Wielkich Mogołów władca, który mimo swojej bezwzględności, starał się o pokojowe rozszerzanie swoich wpływów. W jego czasach Indie stanowiły 25% wkład w światowej produkcji! Tu również można przyjąć, że majątek władcy to praktycznie cały majątek kraju, indyjski system kastowy skutecznie uniemożliwiał biedniejszym warstwom bogacenie się. Niestety, na liście nie mam podanej konkretnej kwoty, jednak udało mi się ją policzyć, biorąc pod uwagę liczbę ludności w 1600 roku (wziąłem górną granicę, 580 milionów) oraz dane dotyczące produktu światowego na obywatela (596 dolarów), również w 1600 roku. Wynik mnożenia tych dwóch wartości podzieliłem przez cztery, co dało mi 86,42 miliarda dolarów. To raptem niewiele więcej od Billa Gatesa, co oznacza, że Akbar I powinien być na 8., a nie 4. miejscu naszej listy. Można by uznać, że produkt światowy per capita jest liczony według ówczesnej wartości rynkowej, jednak pojawia się problem, bo dolar jako waluta zaczął się pojawiać co prawda już na przełomie XIV i XV wieku, jednak znana nam forma dolara amerykańskiego powstała w 1785 roku! Mimo to korzystając z wspomnianego na początku artykułu kalkulatora, uznając, że te 86,42 miliarda było według wartości w 1600 roku, wyliczyłem, że wartość majątku Akbara I to 2 061 miliardów (2,06 biliona) dolarów. Czyli jest to „majątek” trzykrotnie mniejszy od „majątku” Stalina. Niestety, władza Akbara I skończyła się w 1605 roku, a kalkulator uwspółcześniania wartości dolara ma zakres dat startujący od 1774 roku. Ponad 170 lat nieobliczalnej różnicy. Czy dzięki temu Akbar I zgromadził majątek o większej wartości niż Stalin? Ciężko powiedzieć.

3) Shenzong Song

Dotarliśmy na podium, które otwiera cesarz chiński Shenzong z dynastii Song. Tu niestety podobnie jak w przypadku Akbara I mamy podaną jedynie wartość 25-30% światowej produkcji w drugiej połowie XI wieku. Co ciekawe, doprowadził Chiny do potęgi w ciągu kilkunastu lat, gdyż zmarł przeżywszy zaledwie 36 lat, z czego tylko 18 jako cesarz. Jednak dzięki centralizacji, to Shenzong sprawował całkowitą władzę nad całym państwem, przez co uznaje się, że to był jego majątek.
Stosując metodę, którą użyłem przy Akbarze I, z danymi właściwymi dla 1100 roku (325 milionów ludzi, 500$ produktu światowego per capita i aktualizacja do wartości dolara w 2015 roku) wyceniam majątek dynastii Song na wartość pomiędzy 1 210 a 1 450 miliarda (1,21 – 1,450 biliona) dolarów. Tu również wychodzi nam majątek mniejszy niż stalinowski a nawet mniejszy niż Akbara I, jednak tu również należy pamiętać, że kalkulator przeliczający na współczesną wartość dolara ma możliwość liczenia dopiero od 1774 roku. Co oznacza, że zmiana wartości dolara, powstałego po 1300 roku jest nie do obliczenia! Przez co trzecia pozycja może być jak najbardziej słuszna…

2) Oktawian August

Kolejny wielki władca Imperium, tym razem Rzymskiego. Jego władza przypadła na przełom ery czyli na lata przed i po roku 0, który zwykło się określać mianem roku narodzenia Chrystusa. Tu ponownie Time podaje udział Cesarstwa Rzymskiego w światowym produkcie na poziomie 25-30%, jednak określa też, że August posiadał około 20% tej wartości jako swój prywatny majątek. Sporo z tego to były zapewne nieruchomości, na których stały pałace i winnice cesarskie. Według wyliczeń była to wartość rzędu 4,78 biliona (4 780 miliardów) dolarów. Co prawda to mniej niż Stalin, ale tu udało się określić, że to była wartość personalna Cesarza, do którego majątku należał w pewnym momencie cały Egipt. Gdyby wziąć pod uwagę całe państwo, to Oktawian był właścicielem majątku rzędu 23,9 biliona (23 900 miliardów) dolarów!

1) Mansa Musa

I mamy pierwsze miejsce! Pewnie się zastanawiacie któż to taki został uznany za najbogatszego człowieka w historii? Otóż z suchych faktów był to czternasty król władający na początku XIV wieku Imperium Mali, istniejące przez ponad 400 lat państwo w Afryce Zachodniej.
Time nie podaje konkretnych kwot ani nawet przybliżonych, jednak zapiski historyczne mówią, że pielgrzymka Mansy Musa do Mekki spowodowała dwunastoletnią inflację w Egipcie – tyle złota wydali podczas tej wycieczki. Za to w Wikipedii trafiłem na informację, że jego majątek to między 413 a 450 miliardów współczesnych dolarów, co jednak stawia go za Oktawianem Augustem. Oczywiście nie byłbym sobą, gdybym nie spróbował zdobyć konkretnych kwot… W przeciwieństwie do innych bohaterów tej listy, tutaj nie muszę się martwić o zmianę wartości dolara przez 1774 rokiem, gdyż profesor historii Richard Smith z Ferrum College twierdzi, że w Imperium Mali wydobywano nawet tonę złota rocznie! Przez piętnaście lat panowania to 15 ton, co w przeliczeniu na uncje złota (31,1g) daje nam 482 315 uncji złota. Według dzisiejszego kursu (1 220,40$/oz) to wartość 588 617 363 dolarów, czyli 0,59 miliarda dolarów. Czyli jednak to nie złoto stanowi o wielkości majątku tej osoby.

Inne zestawienie 10 najbogatszych ludzi w historii

Powyżej jest lista, która pojawiła się w magazynie Time. Ponieważ jednak mowa jest o osobach historycznych, ciężko jest dokładnie wycenić ich majątek. Dlatego też poszperałem i znalazłem inną, konkurencyjną listę pochodzącą z 2012 roku i pochodzącą z brytyjskiego serwisu independent.co.uk.

Po aktualizacji majątku do wartości z 2015 roku lista brytyjska wygląda tak:

10) Cornelius Vanderbilt

Amerykanin, majątku dorobił się na transporcie morskim i kolejowym w XIX wieku. Wyceniony na 200 miliardów dolarów – czyli tuż przed Alanem Rufusem z listy Time’a.

9) Henry Ford

Chyba najsłynniejszy producent samochodowy, który zautomatyzował tą gałąź przemysłu na początku XX wieku, co dało mu majątek wyceniony na 215 miliardów dolarów.

8) Muammar Kaddafi

Przywódca z Libii, zabity podczas walk w 2011 roku będących częścią arabskiej wiosny. Sprawował władzę od 1969 roku, a dzięki zapasom ropy udało mu się zgromadzić olbrzymi majątek wyceniony na 217 miliardów dolarów.

7) Wilhelm I Zdobywca

Pytałem o niego przy kwestii Alana Rufusa, to mam odpowiedź… Z majątkiem wycenionym na 245 miliardów dolarów trafia na listę z Independent. Sam majątek miał dość spory, jeśli jednak przyjmiemy, że była to wartość po darowiźnie na rzecz Rufusa, to stawia Wilhelma na piedestale z majątkiem zbliżonym do szacunków majątku Mansy Musa!

6) Osman Ali Khan, Asaf Jah VII

Indyjski władca prowincji Hyderabad i  Berar, zmarły w 1967 roku. Majątek wyceniany za życia w 1940 roku wynosił 2% ówczesnego PKB Stanów Zjednoczonych! Wielokrotnie był nazywany najbogatszym człowiekiem na ziemi, również przez magazyn Time (numer z 22 lutego 1937 roku) – przez co jego nieobecność na pierwszej liście bardzo dziwi. Majątek wart około 255 miliardów dolarów.

5) Mikołaj II

Ostatni car Rosji, który nawet po abdykacji posiadał rozległe nieruchomości, liczne dzieła sztuki i udziały w między innymi amerykańskich kolejach – które dały też miejsce na tej liście Corneliusowi Vanderbilt. Wycena cara to 325 miliardów dolarów.

4) Andrew Carnegie

Wspomniany na liście Time’a, więc nie będę się powtarzać 😉

3) John D. Rockefeller

Także był na liście Time’a, choć nieco „biedniejszy” od pana Carnegie. Jak widać metoda wyceny ma niebagatelny wpływ na bardziej szczegółowe wyniki.

2) Rodzina Rotszyldów

Tu nie mamy pojedynczej osoby, a całą rodzinę, która fortuny dorobiła się na handlu i bankowości. Ich majątek wyceniono na 375 miliardów dolarów, jednak czy jest sens porównywać pracę całej familii do pojedynczych osób? W sumie Time na liście liczył majątek państwowy niczym prywatny, więc tu jest przynajmniej mowa o naprawdę prywatnych rękach.

1) Mansa Musa

Przynajmniej pierwsze miejsce się zgadza na obu listach…

Wnioski z listy

Cóż, trzeba być wielkim dowódcą wojskowym, by trafić na szczyt listy. Przynajmniej według magazynu Time.

Według Brytyjczyków trzeba być uzdolnionym przemysłowcem by wbić się na listę.

Obie listy są jednak subiektywne i przedstawiają inne podejście do problemu. Co oznacza, że żadna z nich nie jest prawidłowa. Bo tak na logikę: jak wycenić majątek postaci historycznej z czasów, gdy nie było takich narzędzi jak dzisiaj. Cesarstwo Rzymskie miało dużą biurokrację, stąd wiemy ile był wart Oktawian August, którego zabrakło na liście z Wysp Brytyjskich. Z kolei Stany Zjednoczone wrzuciły na listę rodzinę Wilhelma Zdobywcy pomijając jego samego. O pominięciu osoby, którą sami nazwali najbogatszą na świecie 80 lat wcześniej już nawet nie wspomnę…

Na obu listach są też postacie u których ciężko rozróżnić majątek osobisty od tego państwowego: Stalin, Mikołaj II, Osman Ali Khan, Asaf Jah VII, Wilhelm I Zdobywca, chińscy czy mongolscy cesarze, przez co cały obraz ulega zamgleniu.

Gdybym miał skombinować te dwie listy i pozbyć się osób o nierozróżnialnym majątku prywatnym od państwowego to mielibyśmy nieco krótszą listę w takim kształcie:

8) Bill Gates
7) Alan Rufus
6) Cornelius Vanderbilt
5) Henry Ford
4) John D. Rockefeller
3) Andrew Carnegie
2) Mansa Musa
1) Oktawian August

Dlaczego dałem Oktawiana? Bo jego majątek stanowił 20% tego co produkowało Cesarstwo Rzymskie. Realne i wyraźnie rozgraniczone, przez co przewyższa Mansa Musę i to kilkukrotnie!

Raz jeszcze podkreślę: skoro pojawia się rozdźwięk w wycenie tak bliskich nam czasowo i żyjących w tym samym okresie panów Rockefeller i Carnegie, to praktycznie niemożliwe jest podanie dokładnych wyników dla osób z dawniejszych czasów. Dlatego ta lista ma charakter ciekawostki a nie pełnowartościowej listy historycznej…